منصور آزاده رنجبر 36 سال است که در زمینة تولید تجهیزات پزشکی پلیمری فعالیت میکند. در تمام این سال‌ها، با شوق بسیاری که به یادگیری داشته، تلاش کرده است تا هرچه بیشتر با روش‌های مختلف و به‌روز صنعت پلاستیک آشنا شود و آموزش ببیند. حاصل تجربیات او، محصولاتی است که اکنون در شرکت «پایدار بهبود ماشین» تولید و عرضه میشوند. این شرکت، که فعالیت خود را از سال 1399 آغاز کرده است، در کوتاه‌ترین زمان، دانشبنیان شد و در حال حاضر، حدود بیست محصول دارد که برای ثبت اختراع برخی از آنها و قرارگرفتن محصولات جدید در فهرست محصولات دانشبنیان اقدام کرده است.
فعالیت‌های شرکت پایدار بهبود ماشین در سه بخش ایجاد «کارخانه‌های ساخت وسایل پزشکی پلیمری»، «ساخت ماشینآلات پلیمری تخصصی در تجهیزات پزشکی»، و «تأمین قالب‌های تخصصی صنعت تجهیزات پزشکی» خلاصه می‌شود.
در بخش ایجاد کارخانه‌های ساخت وسایل پزشکی پلیمری، شرکت پایدار بهبود ماشین در زمینه‌های امکان‌سنجی، طراحی کارخانه‌های ساخت وسایل پزشکی با بهره‌گیری از اصول مهندسی صنایع و الزامات در تولید تجهیزات پزشکی، طراحی و اجرای اتاق تمیز، نصب و راه‌اندازی ماشینآلات، ارائة فرایندهای داخل سازمانی فعالیت میکند و افزون بر آن، در این زمینه‌ها، آموزش هم می‌دهد.
رنجبر معتقد است ساخت ماشینآلات پلیمری تخصصی در تجهیزات پزشکی با نمونه‌های مشابه مورد استفاده در صنایع دیگر متفاوت است. او می‌گوید: «برای مثال، دستگاه‌های اکسترود باید به‌گونه‌ای ساخته شوند که ابتدا سلامت و تمیزی و دقت محصول تولیدی و در وهلة بعد، سلامت محیط کار (نداشتن آلایندگی محیطی) را تأمین کنند. اکسترود مورداستفاده در صنایع آب، دقت مدنظر و محیط تمیز و ایزوله را برای تولید نیاز ندارد، اما در تجهیزات پزشکی این‌گونه نیست و در طراحی و ساخت ماشین باید به الزامات تولید در محیط‌های پزشکی توجه و دانش آن را کسب کرد.»
مدیرعامل پایدار بهبود ماشین ادامه می‌دهد: «وقتی ماشین در اتاق تمیز فعالیت میکند، توربلانس هوا باید در کمترین حد باشد، روغن‌ریزی و نشت آب روی سطوح ماشین یا زمین وجود نداشته باشد، حدود ماشین در حد امکان بسته و پوشیده باشد، ماشین به‌شکلی ساخته شود که نیاز به حرکت طولی و مسافتی کاربر در کمترین حد ممکن باشد، اجزای ماشین به‌راحتی قابل تمیزکردن باشند، فلزات مورد استفاده زنگ نزنند، و در عین حال، درکمترین حد ممکن رنگ شده باشند.»
رنجبر تأکید میکند: «از نظر من، ماشین‌ساز پزشکی باید دورة کوتاهی در اتاق عمل حضور پیدا کند و حساسیت‌ها و بایدها و نبایدها و الزامات کار در محیط‌های پزشکی را بیاموزد. سپس برای ساخت دستگاه اقدام کند. البته این نوع دیدگاه فقط به ساخت اکسترود منتهی نمی‌شود. باید در ساخت انواع ماشینآلات پزشکی این نوع نگاه را داشت.»
در حال حاضر، تولیدات شرکت پایدار بهبود ماشین عبارت‌اند از: اکسترودر تولید تیوپ از توان تولید 5 کیلوگرم در ساعت تا 70 کیلوگرم (این توان تولید بنابه سفارش، قابل افزایش است)، کواکسترودرهای سولفات باریم، اکسترودرهای تولید تیوپ‌های دندان‌پزشکی، اکسترودرهای تولید تیوپ‌های چندلایه و تقویت‌شده، اکسترودرهای تولید مخزن میکروست با شیوة برش همراه (برش متحرک)، اکسترودر فوق‌دقیق و حساس (تولید تیوپ با قطر داخلی 14000 میکرون)، انواع اکسترودرهای آزمایشگاهی، جعبه‌های کنترل کیفی (وایرگیج و پین‌گیج)، دستگاه‌های گرانول‌ساز پی‌‌وی‌سی مخصوص صنعت تجهیزات پزشکی (خط کامل)، دستگاه‌های فیدر رنگ و مواد با تغذیه بسیار دقیق، انواع تیپ فرمینگ برای فرم‌دهی سر تیوپ‌های پزشکی در اشکال مختلف، دستگاه رول‌کن تیوپ برای تولیداتی که به رول‌شدن نیاز دارند و هر ماشین مرتبط با تولیدات پلیمری که صاحبان صنعت سفارش دهند.
کیفیت نامناسب قطعات تولیدی، مانع عرضة محصول در بازارهای بین‌المللی
تأمین قالب‌های تخصصی صنعت تجهیزات پزشکی (قالب‌های تزریق پلاستیک، بادی و…) بخش دیگری از فعالیت‌های این شرکت است. رنجبر دراین‌باره می‌گوید: «متأسفانه، به‌دلیل ناآگاهی برخی از قالب‌سازها به خصوصیات محصول پزشکی، بیشتر صاحبان صنعت تجهیزات پزشکی با مشکل مواجه‌اند و کیفیت نامطلوب قطعات تولیدی حاصل از قالب‌ها و فرایندهای نامناسب، باعث شده است نتوانیم محصول خود را در بازارهای بین‌المللی عرضه کنیم.»
او افزود: «ما در شرکت پایدار بهبود ماشین، قالب‌سازی نمی‌کنیم، ولی قالب‌های شرکت‌های ساخت وسایل پزشکی را از بازار داخل و خارج با ضمانت تأمین می‌کنیم. به این ترتیب که با قالب‌ساز طرف قرارداد می‌شویم و با تجربه‌ای که داریم، به صاحبان صنایع ضمانت می‌دهیم و با ارائة طرح و خصوصیات قطعة تولیدی به قالب‌ساز و عقد قراردادهای قانونی، قالب خوب تحویل می‌گیریم.»
نمی‌توان با دنیا ارتباط نداشت و از جهش تولید صحبت کرد
مدیرعامل شرکت دانشبنیان پایدار بهبود ماشین جهش تولید را منوط به سیاست‌های کلی حاکمیت می‌داند و تأکید میکند: «نمی‌توانیم با دنیا ارتباط نداشته باشیم و از رشد تولید صحبت کنیم. جامعة ما 85 میلیون نفر جمعیت دارد و ظرفیت تولید در داخل کشور، بسیار فراتر از بازار داخلی است. ما امکانات بی‌نظیری داریم که کشورهای همسایه از آن بی‌بهره‌اند.»
او می‌افزاید: «در همین صنعت تجهیزات پزشکی، هیچ‌یک از کشورهای همسایه برای استریل محصولات پزشکی گاز اتیلن اکساید ندارند و این فقط یک نمونه است. کارگر ارزان و دقیق، حامل‌های انرژی ارزان، و امکاناتی مانند ذوب فلزات، خصوصیاتی هستند که می‌توانند از ایران کشور صنعتی فوق‌العاده‌ای بسازند.»
رنجبر ادامه می‌دهد: «اما باید ببینیم چه میزان از این امکانات بهره می‌بریم و چرا با داشتن این امکانات، سهم ناچیزی از تجارت جهانی داریم؟ چرا با وجود این امکانات، به کالاهای مشابه اجازة واردات می‌دهیم و به آنها ارز ترجیحی تخصیص می‌دهیم؟ در گذشته، وقتی دستگاهی داخل کشور ساخته می‌شد یا قطعه‌ای داخل کشور تولید می‌شد، نمونة خارجی مشابه، اجازة ورود به کشور را نداشت و واردکننده باید از ارز آزاد برای واردات استفاده می‌کرد، اما متأسفانه، امروزه ماشین‌های بیکیفیت چینی با قیمت بسیار کم وارد کشور میشوند. درنتیجه، بسیاری از ماشین‌سازها هم تغییر مسیر داده و واردکننده شده‌اند.»
مدیرعامل شرکت پایدار بهبود ماشین با اشاره به اینکه ماشینآلات و تولیدات خوب و باکیفیتی در عرصة تجهیزات پزشکی در داخل کشور تولید میشوند، واردات بیکیفیت و ارزانقیمت را موجب بریدن نفس تولیدکننده عنوان میکند.
رنجبر با تأکید بر اینکه تولید ناچیزی که در حال حاضر در داخل صورت می‌پذیرد، فقط به‌دلیل عشق صاحبان صنعت به کشور و فرهنگ ایران است، می‌گوید: «من به‌نوبة خودم، می‌توانم قول بدهم که اگر شرایط مناسب باشد و حمایت‌های لازم صورت پذیرد، در سالی که نام آن جهش تولید گذاشته شده است، شرکت پایدار بهبود ماشین با توانمندی و تجربیاتی که دارد، نیاز کارخانه‌های ساخت وسایل پزشکی را در زمینة واردات قطعات پلیمری پزشکی تأمین کند.»
او می‌افزاید: «بسیاری از کارخانه‌های ساخت وسایل پزشکی برای مونتاژ بسیاری از محصولات خود، قطعات پلیمری را از خارج کشور و بیشتر از چین وارد می‌کنند. ما ضمانت‌های لازم را ارائه می‌دهیم که در صورت حمایت دستگاه‌های دولتی، همین قطعات را در داخل کشور و در کمترین زمان، تأمین کنیم.»
تصدی‌گری دولت بزرگ‌ترین مانع تولید است
رنجبر تصدی‌گری دولت را بدترین و بزرگ‌ترین مانع تولید در همة زمینه‌ها، ازجمله در صنعت تجهیزات پزشکی، عنوان میکند و ادامه می‌دهد: «بیش از سه قرن پیش، آدام اسمیت (پدر علم اقتصاد نوین) اعلام کرد دولت‌ها باید از دخالت در اقتصاد امتناع کنند. او معتقد بود دست نامرئی‌ای وجود دارد که عرضه و تقاضا را متعادل میکند. اگر امروز دارو و تجهیزات پزشکی در داخل کشور کمیاب شده است، به‌دلیل دخالت دولت در قیمت‌گذاری، دخالت در تولید و وجود شرکت‌های به‌ظاهر خصوصی با رانت دولتی است.»
او تأکید کرد: «اگر سرمایه‌گذار اطمینان داشته باشد در بخشی از صنعت یا تجارت، سود خوبی حاصل می‌شود، دریغ نمی‌کند و سرمایه‌گذاری خواهد کرد. نیازهای جامعه، که در اقتصاد، تقاضا نامیده میشوند، پنهان‌کردنی نیستند. بازار خودبه‌خود نیازها را آشکار میکند. اشکال جایی به وجود می‌آید که دولت یا بخشی از افراد شاغل در بدنة دولت، می‌خواهند از موقعیت‌های خود سوء‌استفاده کنند و در قانون‌گذاری‌ها، برای سوق‌دادن سرمایه‌های ملی و دولتی به‌سمت خواسته‌های خود اقدام کنند. با این کار، نمی‌توان به رشد صنعت و اقتصاد امیدوار بود. انگیزه‌های افراد مستعدی که تجربه و توان کار دارند، با دیدن بی‌عدالتی‌ها از بین می‌رود.»
صنایع تولید و مونتاژ به‌سرعت و با کمترین امکانات به‌روز میشوند
هنگامی که پای صحبت برخی از تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی و دارو می‌نشینیم، از فرسودگی و کهنگی خطوط تولید گلایه می‌کنند و این موضوع را مانع رشد تولید و کیفیت آن می‌دانند، اما مدیرعامل شرکت پایدار بهبود ماشین نظر دیگری دارد.
او می‌گوید: «من به کهنه‌شدن و فرسودگی خطوط تولید در صنعت تجهیزات پزشکی اعتقادی ندارم. شاید این مطلب دربارة صنایع مادر مانند صنعت ذوب فلزات، صنعت نفت، و صنعت برق مصداق داشته باشد، ولی دربارة صنعت پزشکی صادق نیست. صنایع تولید و مونتاژ در سطوح پایین‌دستی قرار دارند و به‌سرعت و با کمترین امکانات به‌روز میشوند.»
رنجبر ادامه می‌دهد: «من شاهد بوده‌ام که ماشین اکسترودر چینی با کیفیت بسیار نامطلوب، اجازة ورود پیدا کرده و با شرایط بسیار نامتعارف و غیرپزشکی، در داخل کارخانه‌های ساخت وسایل پزشکی به کار گرفته شده است. اگر منظور از فرسودگی این‌گونه موارد است، من نام آن را نظارت‌نکردن می‌گذارم؛ چراکه هیچ نظارتی بر کیفیت دستگاه‌های پلیمری پزشکی و بررسی تناسب عملکرد آن در تولید تجهیزات پزشکی وجود ندارد.»
او می‌افزاید: «در طول سه سال گذشته، بسیار سعی کرده‌ایم تا این مطلب را تفهیم کنیم که محصول ناشی از تولید دستگاه باید از ماشینی بیرون بیاید که شرایط پزشکی داشته باشد و محصول پلیمری که از دستگاه غیراستاندارد بیرون می‌آید، غیر پزشکی، دارای آلودگی و نامناسب است و حاضریم تمام موارد استدلالی و دیدگاهمان را به‌شکل مکتوب ارائه کنیم، ولی صدای ما به جایی نرسیده است.»
ارتباط‌نداشتن با بازارهای جهانی بازار فروش ما را کوچک کرده است
مدیرعامل شرکت پایدار بهبود ماشین کوچک‌شدن بازار فروش را نتیجة نداشتن ارتباط با بازارهای جهانی می‌داند که باعث شده است رشد کافی نداشته باشیم. او می‌گوید: «هنوز هم متخصص فنی ایرانی در خاورمیانه، از نظر سطح علم و دانش جزو بهترین‌هاست. برای این متخصص باید جایی برای ابراز وجود داشته باشد. وقتی خیل عظیم تحصیل‌کردگان و متخصصانی که روزانه بر تعداد آنها اضافه می‌شود، جایی برای کار نداشته باشند، ناگزیر برای امرار معاش مهاجرت خواهند کرد.»
رنجبر ادامه می‌دهد: «وقتی هواپیمای جنگی در حال سقوط باشد، از برج مراقبت دستور خروج از هواپیما برای او صادر می‌شود؛ زیرا خلبان سرمایة اصلی محسوب می‌شود، نه هواپیمای جنگی. این هواپیما را می‌توان با قیمتی هرچند گران، خرید، ولی برخورداری از خلبان کارآزموده به صرف سال‌های طولانی، انرژی و سرمایه نیاز دارد. بنابراین، جمعیت کشور سرمایة ملی محسوب میشوند.»
او معتقد است: «افراد تحصیل‌کرده و متخصص، از محل فروش نفت یا مالیات در کشور رشد کرده و به مرحلة بازدهی رسیده‌اند. وقتی پزشک یا پرستار به‌دلیل نداشتن تأمین مالی می‌خواهد مهاجرت کند، اگر مسئول آگاهی وجود داشته باشد، باید به بالاترین سطح مدیریتی اعلام کند تا با وضع قوانین مراقبتی، مشکلات آنها را برطرف کنند، نه اینکه بگویند هرکس می‌خواهد برود و ما به‌سرعت پرستار یا پزشک تعلیم می‌دهیم و جایگزین می‌کنیم.»
رنجبر تأکید میکند: «اگر انسان عاشق وطن را حفظ کنیم، اگر جلو واردات بی‌رویة ماشین‌آلاتی را بگیریم که نمونة بهتر آنها در کشور ساخته میشوند، اگر انسان‌های آگاه بر مسند امور قرار بگیرند، انسان‌هایی که مفهوم منافع ملی را درک می‌کنند، صنایع کهنه نمی‌شوند.»
او با اشاره به استفاده از شرایط خرید اقساطی از بانک‌ها به‌عنوان یکی از کمک‌های دولت برای حمایت از شرکت‌های دانشبنیان، می‌افزاید: «شرکت‌های ساخت وسایل پزشکی می‌توانند دستگاه‌های شرکت‌های دانشبنیان را با شرایط اقساطی بخرند و اقساط آن را به صندوق نوآوری و شکوفایی پرداخت کنند که نزد بانک‌هاست. این یک نمونه از کمک‌های دولتی است که به نظر من خوب است، ولی کافی نیست.»
او می‌گوید: «هنگامی که شرکتی برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت خود را پایه‌ریزی میکند، حتی با وجود بازار رقابتی سنگین و سخت در کشور سرمایه‌داری، می‌تواند به پیشرفت امیدوار باشد. در طول سه سال گذشته که ما شرکت را تأسیس و شروع به کار کرده‌ایم، بدون هیچ حمایتی و تنها با اتکا به تلاش خودمان، توانسته‌ایم سهممان را از بازار داخلی بگیریم و در صنعت تجهیزات پزشکی، بازخورد خوبی دریافت کنیم، اما باید توجه کرد که ما (ماشین‌ساز ایرانی) نمی‌توانیم با ماشینآلات بیکیفیت در بازارهای خارجی حضور پیدا کنیم و با سبد کالایی محدود هم نمی‌توانیم در صادرات، تأمین‌کنندة نیاز خریدار خارجی باشیم.»
او تأکید میکند: «وقتی می‌خواهیم به‌عنوان ماشین‌ساز، صادرات داشته باشیم، باید از نظر کیفی و کمی (تعداد و تنوع ماشین‌ها) حرفی برای گفتن داشته باشیم. به قول یکی از استادان حقوق بین‌الملل، وقتی در‌های بازارتجارت جهانی به روی ما ایرانی‌ها باز شود، مشکلاتمان شروع خواهد شد؛ زیرا ما چنان‌که باید، چگونگی معاملات بین‌المللی را نمی‌دانیم، خدمات پس از فروشمان ضعیف است، در زمینة ثبت اختراع و برند ضعیف هستیم و مشکلاتی مانند این‌ها.»
او همچنین با اشاره به اینکه شرکت پایدار بهبود ماشین در حال حاضر 90 درصد زمینه‌های حضور در بازارهای جهانی را ایجاد کرده است، ابراز امیدواری کرد این شرکت همان‌گونه که در داخل خوش‌نام بوده است، بتواند محصولاتی درخور نام ایران را صادر کند.
تهیه‌وتنظیم: رویا کاکاوند
