گفت‌وگو با میلاد دلشاد، مدیر بازرگانی شرکت آروین کالا کیمیا البرز؛
صنعت داروسازی بدون هوش مصنوعی رقابت را می‌بازد
نمایشگاه‌های مختلف برای اهالی رسانه فرصت مطلوبی است تا با افراد جدید صنف مدنظرشان آشنا شوند و پای گفت‌وگوهایی بنشینند که بسیاری اوقات، متفاوت‌تر از آن چیزی است که معمولاً از زبان مسئولان یا مقامات آن صنف شنیده می‌شود. هر فردی زاویة دید و تجربه‌های متفاوتی دارد که شنیدن آن‌ها، همیشه می‌تواند پنجره‌ای نو را به روی اصحاب رسانه باز کند.
در نمایشگاه فارمکس 2024، که تابستان امسال در شهر آفتاب برگزار شد، با این تصور که بتوانم این بار، از زبان بازرگانان حوزة دارو، مشکلات و چالش‌هایشان را بشنوم، به سراغ مدیران غرفة شرکت «آروین کالا کیمیا البرز» رفتم، اما گفت‌وگوی جذابی که با میلاد دلشاد، مدیر بازرگانی شرکت آروین کالا کیمیا البرز داشتم، به مسیر دیگری رفت و در میان هیاهوی نمایشگاه و سروصدای دائمی بلندگوهای اطلاع‌رسانی، ما را برای ساعتی از زمان فارغ کرد.
گفت‌وگویی که با بیان مشکلات بازرگانان و واردکنندگان مواد اولیة دارویی شروع شده بود، به‌سرعت به هوش مصنوعی و تأثیر آن در روند توسعة صنعت داروسازی و لزوم پیوستن صنعت داروسازی ایران به این ترند جهانی رسید.
واردکنندگان، جبران‌کنندة خلأهای داخلی
شرکت بازرگانی «آروین کالا کیمیا البرز» از سال 1392 کار خود را با واردات مواد شیمیایی شروع کرد و به‌مرور زمان، با تخصصی‌ترشدن، به واردات مواد شیمیایی با گریدهای دارویی و مکمل‌های غذایی رسید. به گفتة مدیر بازرگانی شرکت آروین کالا کیمیا البرز، با توجه به تخصصی که این شرکت در واردات مواد اولیه مکمل‌های غذایی و دارویی با گریدهای دارویی دارد، از حدود پانصد شرکت تولیدکنندة دارویی که در ایران فعال‌اند، حدود سیصد شرکت با آروین کالا کیمیا البرز مراودات مالی داشته‌اند و سی تا چهل شرکت هم به‌صورت مستمر با آن‌ها کار میکنند.
میلاد دلشاد می‌گوید: «هر سال، مواد استراتژیک شرکت را با توجه به نیاز بازار داخل و دسترسی‌ای که به منابع خارجی داریم، مشخص می‌کنیم. بیشترین منابع ما در چین، هند و آلمان است و برخی از مواد را هم با توجه به نیاز یا درخواست شرکت‌های تولیدکننده، از منابع آمریکایی، استرالیایی و فرانسوی تهیه می‌کنیم.»
او تأکید می‌کند: «شرکت‌های واردکننده‌ای مانند ما، در اصل کمبودهایی را که در کشور وجود دارد و تولیدکنندگان داخلی توان تأمین آن را ندارند، جبران میکنند. ما توانایی تولید بسیاری چیزها را در کشور داریم، اما برخی مواد را که کمی پیشرفته‌ترند یا تولیدکنندهها فرمولاسیون آن‌ها را افشا نمی‌کنند، نمی‌توانیم در داخل تولید کنیم. بنابراین، این کمبودها را جبران می‌کنیم، ولی جایگاه واردکنندگان و بازرگانان به‌عنوان بخشی از زنجیره تأمین در کشور، مسکوت مانده است و به آن توجه نمی‌شود.»
او می‌افزاید: «اگر شرکت‌های بازرگانیِ مثل ما نباشند، بسیاری از تولیدات و تأمین بسیاری از کالاها در کشور متوقف می‌شود، اما شرکت‌های مانند ما را نادیده می‌گیرند و هیچ سیاست حمایتی یا تشویقی، غیر از ارز نیمایی، برایمان وجود ندارد. ما سعی می‌کنیم مشکلات مالی شدیدی را که تولیدکنندهها به‌دلیل تأخیر در پرداخت‌ها و … دارند، درک کنیم و تاجایی‌که در توانمان هست، با آن‌ها همکاری کنیم. همان‌قدر هم دوست داریم بقیه با ما همکاری کنند؛ چراکه اگر کار ما راه نیفتد، کار تولیدکننده هم راه نخواهد افتاد و زنجیرة تأمین دارو در کشور به مشکل خواهد خورد.»
داروسازی دیگر صنعتی تک‌بعدی نیست
بسیاری از مسئولان یکی از راه‌های رسیدن به خودکفایی و کاهش هزینه‌های ارزی را انتقال فناوری‌های پیشرفتة تولید به داخل کشور می‌دانند. دلشاد هم می‌گوید یکی از توقعات از شرکت‌های بازرگانی، انتقال فناوری‌های پیشرفتة تولید به داخل کشور است. اما از نظر او، این انتقال اما و اگرهای بسیاری دارد.
او توضیح می‌دهد: «من نمی‌دانم آیا این توقع بجاست یا نه، ولی معتقدم شرکت‌های دارویی برای ارتقای فناوری‌شان، باید واحد تحقیق‌وتوسعة پرکار داشته باشند. ما هم شاید بتوانیم کمک کنیم و فناوری‌های دارویی را به کشور بیاوریم، اما انتقال این فناوری‌ها، تنها بخشی از کار است؛ چون در این حوزه، افزون بر فرمولاسیون‌ها، مباحث دیگری مانند علم دربارة موضوع، سخت‌افزارهای تجهیزاتی و شرایط کشور هم تأثیرگذار است.»
مدیر بازرگانی شرکت آروین کالا کیمیا البرز مثال می‌زند: «در ایران، اگر بخواهید سیلیکون دی اکساید تولید کنید، با توجه به اینکه کشور ما بیابان‌های وسیعی دارد که منبع سیلیس هستند، از نظر تأمین منبع مشکلی ندارید، اما در چین، سیلیکون دی اکساید را در دمای بسیار بالایی تولید میکنند. به همین دلیل، کارخانة آن را در زیر زمین ساخته‌اند. ما سیلیس داریم، اما آیا می‌توانیم این کارخانه را بسازیم؟»
او تأکید می‌کند: «در به‌کارگیری و انتقال فناوری‌های نوین، بخش‌های زیادی درگیرند. در نتیجه، صنعت داروسازی را نمی‌توان تنها با داروسازی تقویت کرد و نیاز داریم همة بخش‌ها را با هم رشد بدهیم. یکی از مسائلی که ردپای بسیار قوی در رشد این فناوری‌ها دارد و در توسعة فناوری‌های دارویی بسیار کمک‌کننده است، هوش مصنوعی است. با ورود هوش مصنوعی به صنعت، همان اتفاقی می‌افتد که با ورود برق به زندگی مردم رخ داد. برق همه‌چیز را تغییر داد. هوش مصنوعی هم چنین خواهد بود؛ به شرط آنکه زیرساخت آن را داشته باشیم.»
او توسعه و استفاده از هوش مصنوعی را منوط به داشتن بستر سخت‌افزاری بسیار جدی می‌داند و می‌افزاید: «شرکت‌هایی داروسازی باید برای به‌روزرسانی سیستم‌های فناوری اطلاعات خود، رویکرد اساسی داشته باشند و این اتفاق صنایع دیگری را هم درگیر می‌کند.»
دلشاد ادامه می‌دهد: «صنایع دیگر تک‌بعدی نیستند؛ یعنی اگر شما بخواهید فناوری‌های جدید داشته باشید، چه بخواهید فرمولاسیون مولکول جدید را کشف کنید، یا پروتئین تارگت جدید پیدا کنید، باید بدانید که این کار دیگر صرفاً کار شرکت داروسازی نیست. هوش مصنوعی، با پیش‌بینی بازار، حتی می‌تواند در زنجیرة تأمین کالا هم کمک‌کننده باشد. پس از این به بعد، شرکت‌های فناوری اطلاعات هم در این موارد دخیل خواهند بود.»
او توضیح می‌دهد: «این موضوع به این معناست که از این به بعد، در شرکت‌های داروسازی، به نیروی انسانی‌ای نیاز است که هم آی‌تی بداند و هم پزشکی. ما شاهد ظهور میان‌رشته‌ای‌هایی خواهیم بود که در چند سال آینده، خودشان به رشتة اساسی تبدیل خواهند شد. به این ترتیب، از این پس اینکه آی‌تی بدانید، خوب است، اگر دکتر داروساز هم باشید، خوب است، اما دکتر داروسازی که بتواند از هوش مصنوعی استفاده کند و آن را بداند، اتفاق مطلوب است.»
مدیر بازرگانی شرکت آروین کالا کیمیا البرز می‌افزاید: «از همین حالا، همه باید به این سمت برویم. در این راه هم هرکسی باید هر کاری می‌تواند انجام دهد؛ از آموزش عالی و دانشگاه‌ها تا خود شرکت‌های تولیدکننده، باید بخواهند و وارد این عرصه شوند.»
هوش مصنوعی قیمت تمام‌شدة داروها را کاهش می‌دهد
میلاد دلشاد با تأکید بر اینکه تولید ما نباید در حد تولید استامینوفن بماند، می‌گوید: «ما باید به‌سمت داروهایی با فناوری پیشرفته‌تر برویم، دنبال فرمولاسیون‌های جدید باشیم و خودمان مولکول‌های جدید بسازیم. موضوع این نیست که با این شیوة قدیمی نمی‌توانیم به تولید ادامه دهیم، موضوع این است که چقدر سریع‌تر و با خطای کمتری می‌توانیم تولید کنیم.»
او با اشاره به اینکه تولید داروهای جدید و رساندن آن به مرحلة مطالعات بالینی، هزینة بسیار زیادی دارد، بیان می‌کند: «اکنون شرکت مدرنا به جایی رسیده است که مرحلة مطالعات بالینی داروهای جدیدش را به شکل سیلیکون‌بیس آزمایش می‌کند؛ یعنی داروساز یک بیمار شبیه‌سازی‌شده با کامپیوتر دارد؛ این بیمار کامپیوتری آزمایشگاه نخست او است و پیش از تولید دارو، آن را روی بیمار سیلیکونی یا همان کامپیوتری آزمایش می‌کند و اگر جواب داد، سپس آن را روی انسان آزمایش میکنند. استفاده از همین روش، سبب صرفه‌جویی بسیاری در هزینه‌ها می‌شود.»
مدیر بازرگانی شرکت آروین کالا کیمیا البرز می‌افزاید: «ما مجبوریم خودمان را به این شرایط نزدیک‌تر کنیم و به این سمت برویم. امروز، نقطة قوت تولید داروهای معمولی داخلی در برابر تولید خارجی، قیمت کم آن است، اما به‌زودی و با استفاده از هوش مصنوعی، تولیدات خارجی به‌قدری ارزان خواهند شد که دیگر قدرت رقابت با آن‌ها را نخواهیم داشت.»
دلشاد سرعت زیاد و دقت زیاد ناشی از استفاده از هوش مصنوعی را دلیل کاهش شدید هزینه‌های تولید و قیمت‌ها در آینده می‌داند و ادامه می‌دهد: «کار یک ماه هوش مصنوعی، معادل بیش از دویست سال کار متخصصان است. امروز، در خبرهای کشورهای توسعه‌یافته می‌خوانیم کاری که با استفاه از روش‌های قدیمی، شصت سال طول می‌کشید، حالا و با استفاده از هوش مصنوعی، در کمتر از شش ماه به سرانجام می‌رسد و تمام این‌ها در قیمت تمام‌شدة دارو مؤثر خواهد بود.»
صاحبان صنعت دارو باید هوش مصنوعی را بپذیرند
«هوش مصنوعی به‌زودی زلزله‌ای به پا خواهد کرد و برای اینکه از قافلة جهانی عقب نمانیم، صاحبان صنعت دارویی کشور باید این موضوع را بپذیرند و خواهان استفاده از آن شوند.»
دلشاد پس از بیان این مطلب، لازمة رسیدن به این نقطه را سه چیز می‌داند: «نخست اینکه صاحبان صنعت داروسازی، از تولیدکنندگان تا سیاست‌گذاران، لزوم استفاده از هوش مصنوعی را بپذیرند و خواهان استفاده از آن شوند؛ چراکه در آیندة نزدیک، بسیاری از مشاغل از بین خواهند رفت و جنگ واقعی، جنگ ایده‌ها خواهد بود.»
او می‌افزاید: «در مرحلة دوم، وجود زیرساخت لازم است. ما فعلاً در مرحله‌ای نیستیم که بتوانیم این زیرساخت را خودمان ایجاد کنیم و در این زمینه به خودکفایی برسیم؛ چراکه نیازمند پردازنده و واحد پردازش گرافیکی تولیدشدة آن‌ها هستیم و نمی‌توانیم منتظر بمانیم تا خودمان آن را بسازیم؛ چون کشورهای دیگر در این زمینه بسیار از ما جلوترند. بنابراین، در این فاز، ما مصرف‌کنندة سخت‌افزار هستیم و اینکه چگونه از این سخت‌افزارها استفاده کنیم، ما را وارد فاز سوم، یعنی نیروی انسانی، می‌کند.»
مدیر بازرگانی شرکت آروین کالا کیمیا البرز ادامه می‌دهد: «یکی از دغدغه‌های این حوزه، نیروی انسانی است که حرف مدیرعامل را درک کند، یعنی نیروی انسانی‌ای که هم شیمی بداند و هم هوش مصنوعی را و بتواند با استفاده از این دانسته‌ها، مدیرعامل را به هدفی برساند که در نظر دارد؛ یعنی به فردی نیاز است که این دو دنیا را بلد باشد و بتواند آن‌ها را با هم هماهنگ و متصل کند. پرورش چنین متخصصانی وظیفة آموزش عالی است. مثلاً افراد می‌توانند در مقطع کارشناسی، در رشتة علوم داده و در مقطع کارشناسی ارشد، در گرایش دارو تحصیل کنند.»
صداقت و شفافیت، نخستین شرط جمع‌آوری داده‌ها
یکی از مشکلات جدی ورود فناوری اطلاعات به عرصة صنعت سلامت در ایران، جمع‌آوری داده‌هاست. دلشاد نخستین شرط حل این مشکل را داشتن صداقت و شفافیت عنوان می‌کند و می‌گوید: «باید بپذیریم چیزی که بد است، بد است و نباید آن را بپوشانیم یا کم و زیاد کنیم. این شکل برخورد با داده‌ها در کشور ما، مشکلی همه‌گیر است. اگر واقعاً می‌خواهیم، چه در تولید و چه در تأمین، از هوش مصنوعی استفاده کنیم، باید از جمع‌آوری داده‌های درست و شفاف شروع کنیم.»
او تأکید می‌کند: «هیچ‌کس نباید براساس احساسات و سلیقة خود تصمیم‌گیری کند، بلکه باید براساس داده‌ها تصمیم‌گیری شود. سلایق شخصی افراد برای داخل خانه است. در محل کار و در تجارت، سلیقة شخصی اصلاً معنا ندارد.»
مدیر بازرگانی شرکت آروین کالا کیمیا البرز ادامه می‌دهد: «ما در شرکت خودمان، تلاش کرده‌ایم داده‌های درونی را به جایی برسانیم که قابل استناد باشد، اما جمع‌آوری داده‌های بیروی برایمان بسیار سخت است. اینکه شرکت‌های دارویی چه تصمیمی دارند، یا سندیکا چه کار می‌خواهد بکند، برای ما نامعلوم است. البته به‌تازگی، سازمان غذا و دارو آمارنامه‌های تولید و واردات دارو را در تارنمای خود در دسترس عموم قرار داده که شروع بسیار خوبی است، اما این آمارنامه‌ها به‌کندی به‌روزرسانی می‌شوند.»
او در پایان تأکید می‌کند: «اگر می‌خواهیم خوانش دقیق و صادقانه از بازار واقعی داشته باشیم، همه باید در جمع‌آوری داده‌های درست، صادقانه و شفاف همکاری کنیم؛ چراکه آن اتفاق بزرگ به‌واسطة هوش مصنوعی، درحال پدیدارشدن است.»
تهیه‌وتنظیم: رویا کاکاوند
