انتشار گزارش سازمان جهانی بهداشت درباره نقش هوش مصنوعی در پزشکی سنتی
سازمان جهانی بهداشت (WHO)، اتحادیه بینالمللی مخابرات (ITU) و سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) گزارش فنی جدیدی درباره کاربرد هوش مصنوعی در پزشکی سنتی در حاشیه اجلاس جهانی «هوش مصنوعی برای نیکوکاری» در ژنو، منتشر کردند.
به گزارش مدرنمد به نقل از سازمان جهانی بهداشت، این گزارش با عنوان «نقشهبرداری از کاربرد هوش مصنوعی در پزشکی سنتی»، در چارچوب ابتکار جهانی «هوش مصنوعی برای سلامت» ارائه شده و نقشه راهی برای استفاده مسئولانه از فناوریهای هوشمند در طب سنتی، در عین صیانت از میراث فرهنگی و حاکمیت دادهها، ترسیم میکند.
طب سنتی در عصر هوش مصنوعی
براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، طب سنتی، مکمل و تلفیقی (TCIM) در بیش از ۱۷۰ کشور جهان مورد استفاده قرار میگیرد و میلیاردها نفر از مزایای آن بهرهمند میشوند. افزایش گرایش به رویکردهای جامع سلامت، که بر پیشگیری و ارتقای تندرستی تأکید دارند، موجب رشد چشمگیر این حوزه شده است.
در گزارش تازه، نمونههای متعددی از کاربرد هوش مصنوعی در این زمینه معرفی شده است؛ از جمله تشخیصهای مبتنی بر هوش مصنوعی در حوزه آیورژنومیک هند، شناسایی گیاهان دارویی با مدلهای یادگیری ماشینی در غنا و آفریقای جنوبی و تحلیل ترکیبات دارویی سنتی برای درمان بیماریهای خونی در کره جنوبی.
سِیزو اونوه، مدیر دفتر استانداردسازی مخابرات ITU، با اشاره به اهمیت این همکاری گفت:«هدف ابتکار جهانی هوش مصنوعی برای سلامت این است که همه کشورها بتوانند به راهحلهای ایمن، مؤثر و اخلاقی در حوزه هوش مصنوعی دست یابند. این همکاری میان ITU، WHO و WIPO ظرفیت علمی و تخصصی لازم برای این هدف را فراهم میکند.»
حفظ دانش سنتی و حاکمیت دادهها
در بخش دیگری از گزارش، بر اهمیت کیفیت داده، طراحی مشارکتی و تنوع فرهنگی در توسعه سامانههای هوش مصنوعی تأکید شده است. نمونههایی مانند کتابخانه دیجیتال دانش سنتی هند (TKDL) و کتابخانه مجازی سلامت در قاره آمریکا با استفاده از فناوریهای نو، دانش بومی را ثبت و از «زیستدزدی» و سوءاستفادههای احتمالی جلوگیری میکنند.
ادوارد کوآکوا، معاون مدیرکل سازمان جهانی مالکیت فکری، در این باره گفت: «مالکیت فکری میتواند فرایند ادغام هوش مصنوعی در طب سنتی را تسریع کند. معاهده جدید WIPO درباره منابع ژنتیکی و دانش سنتی، چارچوبی برای حمایت از حقوق جوامع بومی و محلی فراهم میسازد.»
این گزارش همچنین خواستار اقدام فوری کشورها برای حفظ حاکمیت دادههای بومی (Indigenous Data Sovereignty) و رعایت اصول رضایت آزاد، آگاهانه و قبلی (FPIC) در توسعه فناوریهای هوش مصنوعی شده است.
دکتر یوکیکو ناکاتانی، معاون مدیرکل بخش نظامهای سلامت WHO، هشدار داد: «هوش مصنوعی نباید به مرز تازهای برای استثمار تبدیل شود. باید تضمین کنیم که جوامع بومی نه تنها محافظت میشوند، بلکه در شکلدهی آینده هوش مصنوعی در طب سنتی نقشآفرین باشند.»
فراخوان جهانی برای اقدام مشترک
بازار جهانی طب سنتی، مکمل و تلفیقی تا پایان سال ۲۰۲۵ به حدود ۶۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید. بهکارگیری هوش مصنوعی میتواند ضمن افزایش کارایی و دسترسی، به توسعه پایدار در این بخش کمک کند.
سازمانهای منتشرکننده گزارش، در پایان بر ضرورت تدوین چارچوبهای جامع و منطبق با شرایط هر کشور در زمینه مقرراتگذاری، اشتراک دانش، ظرفیتسازی، حاکمیت داده و عدالت سلامت تأکید کردند.
در این گزارش پنج محور کلیدی اقدام پیشنهاد شده است:
۱. سرمایهگذاری در اکوسیستمهای هوش مصنوعی فراگیر و منطبق با تنوع فرهنگی؛
۲. تدوین سیاستها و قوانین ملی برای کاربرد هوش مصنوعی در طب سنتی؛
۳. ارتقای سواد دیجیتال و مهارت درمانگران طب سنتی؛
۴. ایجاد استانداردهای جهانی برای کیفیت داده و اخلاق استفاده از هوش مصنوعی؛
۵. حفاظت از دانش سنتی از طریق مخازن دیجیتال و مدلهای عادلانه تقسیم منافع.
با تأکید بر همافزایی میان فناوریهای نوین و دانش سنتی، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که هدف نهایی این همکاری، ایجاد نظامهای سلامت انسانمحور، عادلانه و پایدار است.
