ورود هوش مصنوعی به میدان مبارزه با مرگبارترین بیماری عفونی جهان
در بسیاری از کشورهای کمدرآمد و با درآمد متوسط، فناوری هوش مصنوعی اکنون در صف مقدم مبارزه با بیماری سل (TB) قرار گرفته است. این فناوری با تحلیل تصاویر اشعه ایکس و تولید نقشههای حرارتی که نواحی مشکوک به عفونت را با رنگهای زرد و قرمز نشان میدهد، به سرعت موارد ابتلا را شناسایی میکند.
به گزارش مدرن مد به نقل از NPR – Goats and Soda، ماه گذشته در مرکز سلامت جامعه بونیابا در کشور مالی، زنی که از سرفههای مداوم رنج میبرد، تنها چند ثانیه پس از انجام تصویربرداری پاسخ خود را دریافت کرد: «او به سل مبتلاست — آن هم در حالی که هیچ پزشک متخصصی در محل حضور نداشت.»
تا چند سال پیش، چنین فرایندی ممکن بود هفتهها زمان ببرد و نیازمند ارسال نمونه خلط به آزمایشگاه باشد. اما اکنون دستگاههای پرتابل تصویربرداری و الگوریتمهای هوش مصنوعی، روند تشخیص را بهشدت تسریع کردهاند.
سل همچنان مرگبارترین بیماری عفونی جهان است؛ روزانه حدود ۳۵۰۰ نفر بر اثر آن جان خود را از دست میدهند — معادل بیش از ۱.۲ میلیون نفر در سال. کمبود جهانی رادیولوژیستها یکی از موانع اصلی در مقابله با این بیماری بوده است.
دکتر «لوسیکا دیتیو»، مدیر اجرایی «ائتلاف توقف سل» میگوید:«در برخی کشورها کمتر از پنج رادیولوژیست وجود دارد و معمولاً همگی در پایتختها متمرکزند. در چنین شرایطی، استفاده از هوش مصنوعی انقلابی است.»
به گفته او، بیش از ۸۰ کشور کمدرآمد و متوسط اکنون از هوش مصنوعی برای غربالگری سل استفاده میکنند — از جمله جمعیتهای عشایری در نیجریه و اردوگاههای پناهندگان در چاد.
«پیتر سندز»، مدیر اجرایی «صندوق جهانی مبارزه با ایدز، سل و مالاریا» اعلام کرد که این صندوق طی چهار سال گذشته حدود ۲۰۰ میلیون دلار در پروژههای غربالگری سل مبتنی بر هوش مصنوعی سرمایهگذاری کرده است. او این تحول را «درخشان» توصیف میکند.
در مالی، اپراتورهایی که پزشک نیستند اما آموزش دیدهاند، تصاویر اشعه ایکس را گرفته و به کمک نرمافزارهای هوش مصنوعی تفسیر میکنند. اگر بخشهایی از ریه در تصویر قرمز رنگ شود، نمونه خلط برای تأیید نهایی به آزمایشگاه فرستاده میشود. این روش نهتنها زمان تشخیص را کاهش داده بلکه نیاز به جمعآوری نمونههای خلط را تقریباً به نصف رسانده است.
به گفته کارشناسان، سل تنها نقطه آغاز است. برخی مدلهای هوش مصنوعی که برای تشخیص سل طراحی شدهاند، اکنون قادر به شناسایی بیماریهای دیگری همچون سرطان ریه، ذاتالریه و برخی مشکلات قلبی نیز هستند.
پروفسور «رجینا برزیلای» از مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) که پیشتر مدلهای هوش مصنوعی برای تشخیص سرطان سینه ساخته است، معتقد است کشورهای در حال توسعه سریعتر از کشورهای پیشرفته این فناوری را خواهند پذیرفت:«همانطور که بسیاری از کشورهای آفریقایی مستقیماً از تلفن ثابت به تلفن همراه جهش کردند، نظامهای سلامت این کشورها نیز مستقیماً به سمت هوش مصنوعی خواهند رفت.»
با این حال، برخی کارشناسان نسبت به نبود مقررات کافی در کشورهای در حال توسعه هشدار میدهند. دکتر «اروین جان کارپیو»، رادیولوژیست فیلیپینی، میگوید نبود قوانین نظارتی میتواند در صورت بروز خطا از سوی الگوریتمها، بیماران را در معرض خطر قرار دهد.
او تأکید میکند که مدلهای هوش مصنوعی ممکن است بهمرور دقت خود را از دست بدهند و بدون هشدار خطا کنند؛ بنابراین وجود کنترلهای کیفی مداوم و همکاری میان متخصصان رادیولوژی، علوم داده و مهندسی هوش مصنوعی ضروری است.
در نهایت، مدافعان فناوری میگویند باید هوش مصنوعی را با «گزینه جایگزین» مقایسه کرد — در مناطقی که تقریباً هیچ رادیولوژیستی وجود ندارد، این فناوری میتواند جان انسانهای بیشماری را نجات دهد.
سؤال بزرگ اما همچنان باقی است: آیا برای همه افرادی که به کمک هوش مصنوعی شناسایی میشوند، خدمات درمانی در دسترس خواهد بود؟
