سامانه هوش مصنوعی «شرح ذهن» فعالیت مغز را به متن توصیفی ترجمه میکند
تیمی از عصبپژوهان ژاپنی اعلام کردند که با بهرهگیری از هوش مصنوعی موفق به توسعه سامانهای شدهاند که میتواند الگوهای فعالیت مغز را به جملات توصیفی تبدیل کند؛ دستاوردی که میتواند راههای نوینی را برای ابزارهای ارتباطی در حوزه سلامت دیجیتال و علوم اعصاب ایجاد کند.
به گزارش مدرن مد به نقل از digitalhealthnews، این پژوهش که توسط دکتر تومویاسو هوریکاوا و همکارانش در آزمایشگاههای علوم ارتباطات NTT هدایت شده، شامل یک سامانه دو مرحلهای است: ابتدا الگوهای فعالیت مغزی استخراجشده از طریق fMRI رمزگشایی میشود و سپس این اطلاعات به یک مدل زبانی پیشرفته منتقل میشود تا متن مناسب تولید گردد.
در جریان آزمایشها، شرکتکنندگان ویدئوهای کوتاه تماشا کردند یا صحنههایی را به یاد آوردند، در حالی که فعالیت مغزی آنها ثبت میشد. سامانه سپس جملاتی تولید کرد که آنچه فرد مشاهده میکرد یا به یاد میآورد را توصیف میکرد.
دقت چشمگیر در توصیف تصاویر و خاطرات
براساس گزارش پژوهشگران، این مدل توانست تقریبا در نیمی از موارد، صحنههای مشاهده شده را از میان ۱۰۰ گزینه بهدرستی توصیف کند؛ دقتی که بهمراتب فراتر از حد تصادفی است. همچنین این سامانه توصیفهای معناداری از خاطرات بازیابیشده ارائه داد که نشان میدهد توانایی تفسیر تصاویر ذهنی نیز وجود دارد و صرفاً محدود به ورودیهای بصری مستقیم نیست.
این روش به جای دسترسی به «افکار آزاد و خصوصی»، بر رمزگشایی ویژگیهای معنایی مانند اشیا و کنشها تمرکز دارد.
ابزاری بالقوه برای افراد ناتوان در برقراری ارتباط
پژوهشگران تأکید کردند این فناوری «ذهنخوانی» واقعی نیست، بلکه چارچوبی تفسیری است که الگوهای فعالیت عصبی را به زبان پیوند میدهد. آنها به کاربردهای انساندوستانه این فناوری اشاره کردند؛ از جمله برای افرادی مبتلا به آفازی، بیماریهای نورودژنراتیو پیشرفته یا فلج شدید که توانایی فکر کردن را دارند اما نمیتوانند صحبت یا تایپ کنند.
به گفته آنها، یک ابزار شرح ذهنِ کالیبرهشده میتواند در آینده به عنوان رابطی عمل کند که پاسخهای عصبی را به متن تبدیل میکند و امکان ارتباط برای این بیماران را فراهم میسازد.
ضرورت توجه به حریم ذهنی و مسائل اخلاقی
این مطالعه همچنین بر اهمیت چالشهای اخلاقی در حوزه حریم ذهنی تأکید کرد. با پیشرفت روشهای رمزگشایی مغزی و مدلهای هوش مصنوعی، نگرانیهایی در مورد تفسیر ناخواسته یا غیرمجاز فعالیتهای عصبی مطرح شده است، بهویژه در محیطهایی که دادهمحور هستند.
محققان تصریح کردند که محتوای رمزگشاییشده باید «تقریب» برداشت ذهنی تلقی شود، نه بازسازی دقیق افکار خصوصی. آنها خواستار تدوین چارچوبهای سختگیرانهتری برای رضایت و محافظت از دادههای عصبی شدند.
گامی به سوی رابطهای مغزی کاربردیتر
در حال حاضر، این سامانه به اسکنرهای بزرگ MRI و شرایط کنترلشده آزمایشگاهی وابسته است، اما پژوهشگران در حال بررسی راههایی هستند که بتوان نسخههای مشابه آن را در رابطهای مغز–رایانه و ابزارهای سلامت دیجیتال عملیاتی کرد.
