رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت:
نظام رگولاتوری ـ اپراتوری ظرفی برای سامان‌دهی زیست‌بوم سلامت
(بخش پایانی)
«سامانة شهروندی اپراتور ملی سلامت آغاز به کار کرد.» نیمه‌های تابستان داغ 1403، این خبر خوب تیتر رسانه‌ها شد. شهروندان می‌توانند با مراجعه به آدرس الکترونیک https://op.salamat.gov.ir و با واردکردن کد ملی‌شان، به صفحة ویژة خود در این سامانه دسترسی داشته باشند.
قرار است در این صفحه، هر کاربر بتواند به پروندة سلامت و اسناد پزشکی مربوط به خود، نقشة سلامت کشور و امکاناتی مانند نوبت‌گیری الکترونیکی و مانند این‌ها دسترسی داشته باشد.
البته، این سامانه در حال حاضر، تنها در 192 شهری فعال است که قرار است در آن‌ها، طرح پزشک خانواده اجرا شود و هرچند شهروندان دیگر می‌توانند صفحة خود را در این اپراتور باز کنند، نمی‌توانند به اطلاعات خاصی از پروندة سلامت خود یا بخش‌های دیگر دسترسی داشته باشند. باوجوداین، راه‌اندازی سامانة سلامت ملی را می‌توان اتفاق مبارکی دانست که سرآغاز فصل جدیدی از مدیریت سلامت شهروندان ایرانی است.
سیدرضا مظهری، رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، اواخر بهار که برای انجام گفت‌وگوی تخصصی، ساعاتی را مهمان دفترش بودم، دربارة این سامانه و عملکرد آن، سخن گفته بود. در سه شمارة پیشین ماهنامة «توسعة فناوری‌های نوین پزشکی»، بخش‌های یکم تا سوم این گفت‌وگو منتشر شد که در آن‌ها، به موضوعاتی مانند چگونگی تأثیرگذاری فناوری اطلاعات در حوزة سلامت، درمان و بهداشت، نظام رگولاتوری ـ اپراتوری، برون‌سپاری بخش‌هایی از امور وزارت بهداشت به بخش خصوصی، سندباکس سلامت، مشکلات توسعة دوراپزشکی در ایران، روند ایجاد زیرساخت‌های آن و آخرین وضعیت آیین‌نامة دوراپزشکی، مالکیت، مدیریت و امنیت داده‌های سلامت و طرح دارورسان پرداخته شده بود.
آنچه در پی می‌‌آید، بخش چهارم و پایانی این گفت‌وگوی مفصل است که در آن، به اپراتور سلامت و چگونگی کارکردن آن می‌پردازد.
حاکمیت؛ لایة نخست نظام اپراتوری سلامت
«اپراتور ـ رگولاتور سلامت تنها یک سامانه نیست، بلکه یک نظام، ظرف، پلتفرم و نوعی تفکر برای سامان‌دهی زیست‌بوم حوزة سلامت است.» سیدرضا مظهری تعریفش را از اپراتور سلامت این‌گونه آغاز می‌کند و ادامه می‌دهد: «البته این سامانه، نوعی محصول است؛ برای اینکه بازیگران مختلف در این ظرف، در رقابتی سالم، درست و قانونی، با جریان داده‌های مدیریت‌شده و جریان‌های مالی، که منافعشان را نیز تأمین کند، حاضر شوند.»
او نظام رگولاتوری و اپراتوری سلامت را سیستم سه‌لایه‌ای توصیف می‌کند و می‌گوید: «لایة بالایی لایة حاکمیت است؛ جایی که باید وظایف حاکمیتی را انجام بدهیم. نخستین وظیفة حاکمیتی نگهداری اطلاعات یا همان پایگاه ملی سلامت است.»
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت می‌افزاید: «دومین وظیفة حاکمیتی، ایجاد قواعد و راه‌اندازی موتور قواعد است؛ یعنی مثلاً مشخص کند برای زن باردار، چه خدماتی باید ارائه بشود و ارائة کدام خدمات ممنوع است، یا مثلاً تعیین کند بیمار ام‌اس می‌تواند در طول سال، سه نوبت خدمت مشخصی را با استفاده از بیمه دریافت کند و فراتر از این سه نوبت، خارج از تعهدات بیمه است.»
او تأکید می‌کند: «پوشش بیمه‌ای هم در این موضوع لحاظ می‌شود؛ چون حاکمیت تنها به معنای وزارت بهداشت نیست و بیمه هم در لایة حاکمیتی دیده می‌شود. در واقع، نهاد حاکمیت مجموعه‌‌ای از سازمان‌ها و نهادهاست که در رأس آن‌ها، وزارت بهداشت قرار دارد.» مظهری در ادامه، به نقش این سیستم در نظام تعرفه‌گذاری می‌پردازد و می‌گوید: «نظام تعرفه‌گذاری یعنی اگر قرار است مبلغ تعرفة ویزیت، مبلغ مشخصی باشد، دیگر اجازه نخواهیم داد به گونة دیگری عمل شود.»
او دربارة دسترسی کاربران حوزة سلامت به بانک اطلاعاتی این حوزه توضیح می‌دهد: «در این سیستم، به‌طور دقیق مشخص می‌شود که هر فردی که وارد این سیستم شده است، چه موقعیتی دارد؛ یعنی مثلاً بهورز کدام خانة بهداشت، پزشک کدام بیمارستان یا مسئول فنی کدام داروخانه است.
در حال حاضر، افراد زیادی بدون اینکه صلاحیتشان، حتی به‌صورت محلی، بررسی شود، در سامانه‌های محلی گذرواژه و نام کاربری می‌گیرند. مثلاً شخصی به‌عنوان پزشک بیمارستان امام خمینی، در نرم‌افزار سیستم اطلاعات بیمارستان (HIS) این بیمارستان ثبت شده است، درحالی‌که ممکن است پزشک باشد یا نباشد، یا حتی پزشک باشد، اما تخصص عنوان‌شده را نداشته باشد.»
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، با تأکید بر اینکه مدیریت داده، تعرفه، قواعد، بانک اطلاعاتی کاربران و هشت وظیفة تعیین‌شدة دیگر، مختص لایة حاکمیتی است، ادامه می‌دهد: «در این نظام، همه باید از لایة حاکمیت و تحت لوای سیستم اپراتوری ـ رگولاتوری استعلام‌های لازم را بگیرند و خودشان حق ایجاد حساب‌های کاربری مستقل را ندارند.»
اپراتورها؛ لایة میانی نظام اپراتوری ـ رگولاتوری سلامت
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، اپراتورها را لایة میانی نظام اپراتوری ـ رگولاتوری سلامت می‌خواند؛ لایه‌ای که قرار است بیش از چهار بازیگر داشته باشد تا کاربران، از جمله شهروندان و خدمات‌دهنگان، حق انتخاب داشته باشند.
نخستین اپراتور سلامت ملی ایران همراه اول است. مظهری دربارة آن می‌گوید: «همراه اول اپراتور نخست است و درخواست اپراتور دوم هم از سوی نیروهای مسلح آمده است. اپراتور نخست، کنسرسیومی متشکل از چهار شرکت سهام‌دار شامل بیمة سلامت، همراه اول، بانک پارسیان یا کارآفرینی و شرکت مشترک دیگری است. اپراتور دوم هم کنسرسیومی متشکل از بیمة نیروهای مسلح، شرکت سهند، بانک سپه و شرکتی دیگر است.»
او توضیح می‌دهد: «هر اپراتور برای تشکیل کنسرسیوم، باید سه ویژگی داشته باشد. نخست، باید ویژگی بانکی داشته باشد؛ چراکه بسیاری از تراکنش‌های مالی در لایة اپراتور انجام می‌شود و وقتی بیمار به داروخانه مراجعه می‌کند، اگر در اپراتور کیف پول داشته باشد، دیگر نیازی نیست به‌طور مستقیم هزینه‌ای به داروخانه بپردازد و این پول از طریق اپراتور جابه‌جا می‌شود.»
او دربارة دیگر مزایای این کیف پول می‌گوید: «اگر بیمار نزد اپراتور کیف پول داشته باشد و به بیماری خاصی مبتلا باشد که دولت برای آن مبلغی تأمین کرده باشد، این کار به‌صورت اعتباری و از طریق کیف پولی که نزد اپراتور است انجام می‌شود. بنابراین، این کیف پول باید نزد اپراتور باشد، نه در لایة پایین یا در لایة حاکمیت.»
نظام اپراتوری ـ رگولاتوری بخش خصوصی را به ویترین می‌آورد
سیدرضا مظهری درحالی‌که در صفحة نمایشگر موجود در دفترش، صفحة اپراتور سلامت را باز کرده است، یک‌به‌یک، بخش‌های مختلف آن را توضیح می‌دهد: «در مرحلة نخست، کار را با 192 شهرستانی شروع می‌کنیم که قرار است طرح سلامت خانواده در آن‌ها اجرا شود. در این شهرها، به همة شهروندان اعلام می‌کنیم و فراخوان می‌دهیم که وارد این سامانه شوند. البته انجام این کار برای آن‌ها اختیاری است.»
او ادامه می‌دهد: «همة افراد، از شهروند تا تأمین‌کننده و کارشناسان نظام سلامت، از وزیر تا بهورز، در درجة اول باید به‌عنوان شهروند در این اپراتور ثبت نام کنند؛ یعنی ابتدا، همة کاربران باید شهروند باشند و میز کار شهروندی داشته باشند. در مراحل بعدی، براساس تخصص و موقعیتشان، میز کار دو و سه نیز به آن‌ها داده می‌شود. اکنون، وارد اپراتور اول شده‌ایم، اما پس از شروع فعالیت اپراتورهای دیگر، شهروندان می‌توانند اپراتور مدنظر خود را انتخاب کنند.»
او همچنان که روی صفحه‌نمایش، مراحل مختلف را نمایش می‌دهد، می‌گوید: «در مرحلة نخست، تلفن همراه کاربر کنترل می‌شود. کاربر باید شمارة تلفن همراهی را بدهد که به نام خودش باشد. در مرحلة دوم، تاریخ تولد کاربر خواسته می‌شود تا هویت او از ثبت‌احوال استعلام شود. بعد از این استعلام، کد امنیتی‌ای به همان شمارة تلفن همراهی که به نام خود کاربر است، پیامک می‌شود. پس از وارد کردن این کد امنیتی، صفحه باز می‌شود و کاربر به میز کار شهروندی دسترسی می‌یابد و اطلاعاتی هم برایش فعال می‌شود. اطلاعاتی هم در آینده در اختیار او قرار خواهد گرفت.»
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت دربارة امکاناتی که از طریق این صفحه در اختیار افراد قرار می‌گیرد، می‌گوید: «دسترسی به پروندة الکترونیک سلامت، دریافت دارو مقابل درِ منزل، نوبت‌گیری اینترنتی، مشارکت‌های مردمی، اطلاع‌رسانی، آموزش، شکایت و انتقادات، خیریه، خدمات اورژانس و …، بخش‌هایی هستند که کاربران می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.»
او می‌افزاید: «تمام سامانه‌های نوبت‌دهی به این سیستم متصل‌اند. مثلاً، کاربر برای فردا، از متخصص داخلی نوبت می‌خواهد. سامانه تمام اپلیکیشن‌های موجود نوبت‌دهی را بررسی می‌کند تا مشخص کند کدامشان برای فردا در این تخصص نوبت‌دهی دارند. سپس بیمارستان‌هایی را که برای فردا نوبت متخصص داخلی داشته باشند، نشان می‌دهد.
البته آن‌هایی هم که نشان نمی‌دهد، متصل هستند، ولی برای فردا نوبت خالی ندارند. حالا کاربر می‌تواند بیمارستانی را انتخاب کند و نوبت بگیرد. در اینجا، کاربر به شرکت‌ها و اپ‌های نوبت‌دهی مانند پذیرش 24 یا نوبت دات‌آی‌آر و … هدایت می‌شود. حالا، سامانه نشان می‌دهد که کدام‌یک از متخصص‌های داخلی فردا امکان نوبت‌دهی دارند و کاربر می‌تواند هرکدام را که خواست، انتخاب کند.»
مظهری تأکید می‌کند: «سامانه با بخش خصوصی رقابت نمی‌کند، بلکه برعکس، بخش خصوصی را به ویترین می‌آورد و متناسب با نیاز مخاطب، آن را مقابل دیدش قرار می‌دهد. اگر این سامانه نبود، کاربر باید تمام اپ‌های موجود را می‌گشت تا به نتیجه می‌رسید؛ یعنی سیستم کار را برای کاربر تسهیل و به‌جای او، همه را کنترل و بررسی کرده است، یعنی اپراتور، متناسب با درخواست‌های کاربر، ارتباط او را با لایة سوم فراهم می‌کند.»
مظهری ادامه می‌دهد: «زمانی که کاربر شهروند وارد میز کار شهروندی خود شود، می‌تواند در قسمت معرفی اعضای تیم سلامت ببیند که مراقب سلامت بلوک مسکونی‌اش یا رئیس مرکز جامع سلامت منطقة محل سکونتش کیست. همچنین، سامانه به او نشان می‌دهد کدام پزشکان خانواده در منطقة او کار می‌کنند و او پس از دیدن معرفی این پزشکان، می‌تواند پزشک خانوادة خود را انتخاب کند.»
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت دربارة نقش اپراتور برای خدمات‌دهندگان سلامت می‌گوید: «هنگامی که کاربری به‌عنوان خدمات‌دهندة سلامت، مثلاً پزشک، وارد سامانه می‌شود، چند میز کار خواهد داشت. نخست، مانند همة شهروندان، یک میز کار شهروندی خواهد داشت. دوم، میز کاری متناسب با موقعیتش خواهد داشت.»
او می‌افزاید: «اپراتور ابتدا کد ملی کاربر را استعلام می‌کند (اتباع خارجی نیز باید کد سیام سرپرست خانوار را وارد کنند) که غیر از شهروندی، چه نقش دیگری دارد. مثلاً ممکن است پزشک خانوادة پایگاه سلامت شهر فارسان یا مراقب بهداشت شهر سرباز باشد. اگر کاربر وارد میز کار مراقب بهداشت بشود، عناصر میز کار تغییر می‌کند. مثلاً، اگر کاربر مراقب بهداشت باشد، می‌تواند سرشماری کند و اطلاعات یک خانوار را در یک خانه در نشانی مشخصی ثبت کند. ما برای سرشماری در هر خانوار، همیار سلامت خواهیم داشت که رابط نظام سلامت خواهد بود.»
مظهری می‌گوید: «تمام جریان داده‌های ما به سمتی است که پزشکان می‌توانند از طریق این اپراتور به هر سامانه‌ای که می‌خواهند، مانند سیب، سینا، پارسا و …، متصل شوند و این سامانه‌ها با هم رقابتی کار خواهند کرد. حالا، شهروند می‌تواند وارد بخش‌های مختلف سامانه شود، آموزش‌های لازم را ببیند، نظر بدهد، اطلاعات مورد نیازش را ذخیره کند و مانند این‌ها. اپراتور هم او را به‌سمت مجموعه‌های درست و ممیزی‌شده هدایت می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «افزون بر این، پرداخت هزینه نیز در این سامانه به‌شکل بات است، یعنی پزشک نسخه‌ای را ثبت می‌کند که تعرفه‌هایش در کمیسیون تنظیم مقررات مصوب شده است و پول آن از طریق بخش‌های مختلف، ازجمله بیمه، تأمین می‌شود. اینجا مشخص است که تعرفة هر نسخه‌نویسی چقدر است؛ مثلاً حدود پانصد میلیون نسخه‌نویسی در طول سال داریم.
با تعرفه‌ای که مثلاً برای هر نسخه‌نویسی3K در نظر گرفته شده است، بیمه محاسبه و اعلام می‌کند که، برای مثال، درمجموع، 156 میلیون نسخه از طرف اپراتور اول صادر شده است و هزینه‌اش را محاسبه و به اپراتور اول پرداخت می‌کند. اپراتور 10 درصد سهم خود را برمی‌دارد و باقی پول را براساس فعالیت اپلیکیشن‌ها، بین آن‌ها تقسیم می‌کند. حالا پزشک به‌سمت هر اپلیکیشنی برود، درآمد آن اپلیکیشن بیشتر می‌شود. بنابراین اپ‌ها مجبورند رقابت کنند و کاربرپسند‌تر شوند.»
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت می‌گوید: «همین روند برای سطح یک هم مصداق دارد و همین خدمات حتی برای سیستم اطلاعات بیمارستان هم همین‌گونه خواهد بود و تمام خدمات باید به‌شکل رقابتی پیش برود.»
او تأکید می‌کند: «فضا باید رقابتی باشد، یعنی پذیرش بیمارستان امام در صفحة اپراتور وارد میز کار خود می‌شود و روی آن کلیک می‌کند و می‌بیند چند اپ در دسترسش است و هرکدام را دلش خواست باز می‌کند و می‌بیند کدام تخت‌های بیمارستان پر و کدام خالی است و براساس آن، پذیرش می‌کند. می‌تواند نیم‌ساعت بعد اپ را تغییر دهد و وارد اپلیکیشن دیگری شود و کارش را آنجا ادامه دهد. در بخش بیمارستان هم پرستار به همین سیستم متصل است و می‌تواند وارد میز کار پرستاری شود، تخت‌های مربوط به خود را، که پذیرش پر کرده است، ببیند و روی هرکدام که کلیک کند، می‌تواند دستور پزشک، داروها و دیگر مسائل را بییند و فرم‌ها را پر کند.»
مظهری ادامه می‌دهد: «تمام این بخش‌ها از طریق بات تراکنش مالی دارند. آخر هر ماه، قبضی از اپراتور یک، دو یا سه دریافت می‌کنند که براساس آن، مثلاً درمجموع، 7245 تراکنش پذیرش داشته‌اند، در بخش پرستاری این‌قدر شرح عمل داشته‌اند و مسائلی از این دست. هرکدام هم فرم جداگانه دارند و درنهایت، هزینة مجموع خدمات مشخص می‌شود. بیمارستان این مبلغ را به حساب اپراتور واریز می‌کند و اپراتور خودش، با توجه به عملکرد اپ‌ها، آن را بین آن‌ها توزیع می‌کند. در نتیجه، سیستم رقابتی است و تمام اطلاعات به سطح یک ارسال می‌شود و پروندة الکترونیک سلامت اینجا شکل می‌گیرد و از طریق آن هم اطلاعات گردآوری می‌شود.»
سامانه‌ها و اپلیکیشن‌ها؛ لایة سوم نظام اپراتوری سلامت
مظهری اپلیکیشن‌ها، سامانه‌ها و مجموعه‌های نرم‌افزاری را که از آن‌ها به‌عنوان سکو نام برده می‌شود، لایة سوم نظام اپراتوری سلامت می‌خواند که قرار است در لایة سوم، خدماتی مانند نسخه‌نویسی الکترونیک، نوبت‌دهی الکترونیک، مشاورة پزشکی از راه دور و … ارائه دهند.
او حتی سیستم اطلاعات بیمارستان را، که خودش شامل پذیرش بیمارستان، داروخانة بیمارستان، بخش-های بیمارستان، سیستم‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی است، شامل همین لایه می‌داند. مظهری این لایه را شامل بیش از 150 نوع سامانه عنوان می‌کند و می‌افزاید: «این سامانه‌های متعدد که در لایة صف کار می‌کنند، به شرکت‌های مختلف تعلق دارند و هر محصول را ممکن است ده شرکت یا حتی بیشتر از آن ارائه کرده باشند. مثلاً اکنون، در بخش نسخه‌نویسی، 65 شرکت محصول داده‌اند.»
او تأکید می‌کند: «تمام این محصولات قرار است در لایة سوم قرار بگیرند و همة این محصولاتی که در لایة سوم قرار دارند، باید از همان موتور قواعد و سیستم تعرفه و سیستم حساب‌ها و … لایة حاکمیت تغذیه شوند، یعنی قرار نیست مداریو، دکتر نکست، دکتر ساینا و …، برای پزشکشان حساب کاربری تولید و تعریف و سپس استعلام کنند که آن فرد پزشک هست یا نه. درحالی‌که اکنون، با همین روش کار انجام می‌شود.»
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: «از این پس، هنگامی که پزشک می‌خواهد وارد سیستم شود، رگولاتور استعلامات لازم را انجام می‌دهد. وقتی این پزشک بخواهد وارد سامانة دیگری بشود، آن سیستم می‌تواند از رگولاتور استعلام کند که آیا او را بپذیرد یا نه. وقتی استعلام انجام شد، سیستم رگولاتوری به‌طور خودکار اعلام می‌کند که مثلاً این فرد پزشک و متخصص اطفال است که در فلان بیمارستان یا درمانگاه کار می‌کند.»
او یکی دیگر از مزایای نظام اپراتوری سلامت را حفاظت از داده‌های سلامت عنوان می‌کند و می‌گوید: «وقتی کار یک بیمار در لایة سوم، یعنی در یکی از همین سامانه‌ها یا اپلیکیشن‌ها انجام شد، اطلاعاتش به بانک اطلاعات سلامت ملی برگردانده می‌شود و رگولاتور می‌داند که این اقلام اطلاعاتی برای او پر شده است. سپس، اطلاعات مربوط به سلامتی او از سیستم سامانه‌ها و اپلیکیشن‌ها پاک می‌شود. درحالی‌که اکنون، در این اپلکیشن‌ها، نسخة بیمار ذخیره می‌شود و خودشان پروندة سلامت دارند و این چیزی است که نظام رگولاتوری به‌هیچ‌‌وجه نمی‌پذیرد.»
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه تمام اطلاعات باید به پایگاه ملی پروندة سلامت فرستاده شود و هیچ‌کس حق ذخیره‌کردن آن‌ها را ندارد، می‌افزاید: «مدیران برخی از این سامانه‌ها می‌گویند که درحال ارائة نرم‌افزار نسخه‌نویسی‌ای هستند که پولی برایش دریافت نمی‌کنند و مجبورند محصولات جانبی بفروشند. مثلاً، در کنار این نرم‌افزار، برنامة مطب و صندوق پذیرش را به پزشکان می‌فروشند تا پزشکان نرم‌افزار نسخه‌نویسی الکترونیک را نیز از آن‌ها بخرند. این روش باعث می‌شود اطلاعات بیماران در جایی غیر از پایگاه ملی پروندة سلامت ذخیره شود، درحالی‌که اجازة این کار را ندارند.»
او یکی دیگر از مشکلات این روش کار را پراکندگی اطلاعات سلامت افراد و عدم دسترسی مناسب به آن می‌داند و اظهار می‌کند: «برای مثال، اگر بیمار به پزشکی در سامانة دکتر نکست مراجعه کند، اطلاعاتش در همان‌جا می‌ماند و اگر بار دیگر بخواهد با سامانة مایکو کار کند، پزشک این سامانه به اطلاعات پیشین او دسترسی ندارد؛
چون این دو سامانه با هم ارتباطی ندارند. بنابراین، بیمار مجبور است یا مشتری مایکو باشد یا مشتری دکتر نکست، اما اگر بانک اطلاعاتی در لایة بالایی، یعنی بخش حاکمیتی، ذخیره باشد، فرق نمی‌کند کدام اپ اطلاعات را فرستاده باشد و کدام پزشک از کدام سامانه بخواهد به اطلاعات دسترسی داشته باشد. اگر بیمار اجازه بدهد، هر پزشکی در هرجا، می‌تواند به سوابق او دسترسی داشته باشد.»
مظهری اپراتور سلامت را به اتوبان اطلاعاتی دوطرفه‌ای تشبیه می‌کند و می‌گوید: «به این ترتیب، امنیت داده‌های سلامت مردم حفظ می‌شود؛ چون پروندة سلامت دیگر خارج از بانک ملی ذخیره نمی‌شود. از این پس، اطلاعات در لایة بالایی ذخیره می‌شود و از همان‌جا به داروخانه‌ها و مراکز پارکیلینک و … ارسال می‌شود.»
او شرایط موجود را برای امنیت داده‌های سلامت خطرناک می‌داند و ادامه می‌دهد: «اکنون، اگر داده‌های HIS بیمارستانی لو برود، نمی‌توانیم امنیت داده‌های سلامت را حفظ کنیم. کما اینکه در حال حاضر هم این اطلاعات در دست یک شرکت است و اگر کارمندش با کپی این اطلاعات از کشور خارج شود و آن‌ها را منتشر کند، هیچ‌چیزی دست حاکمیت نیست. پس نظام رگولاتوری و اپراتوری برای سامان‌دهی این قسمت‌ها لازم است.»
این گفت‌وگوی طولانی به پایان رسیده، اما همچنان، پرسش‌ها و ابهامات بسیاری پابرجاست. راه تازه‌ای که شروع شده است، قطعاً با فرازونشیب‌های بسیاری همراه خواهد بود، اما امید است به‌ویژه با روی‌کارآمدن دولتی که از جوان‌گرایی و تخصص‌گرایی دم می‌زند، این راه هموارتر ادامه پیدا کند و مردم ایران با دسترسی به خدمات نوین، طعم شیرین عدالت سلامت و خدمات به‌روز را بچشند.
تهیه‌وتنظیم: رویا کاکاوند
