سیستم هوش مصنوعی جدید، انقلابی در طراحی دارو و توسعه واکسن ایجاد کرد
شرکتهای دیپ مایند (DeepMind) و ایزومورفیک لب (Isomorphic Labs) از نسل جدید سامانه هوش مصنوعی خود با نام AlphaFold 3 (AF3) رونمایی کردند؛ سامانهای پیشرفته که قادر است ساختار سهبعدی و تعاملات پروتئینها، اسیدهای نوکلئیک، مولکولهای کوچک، یونها و دیگر بیومولکولها را با دقتی بیسابقه پیشبینی کند.
به گزارش مدرن مد به نقل از news-medical، برخلاف نسخههای پیشین، AlphaFold 3 از معماری نوینی بر پایه روش «پخش تصادفی» (diffusion-based) بهره میبرد که به آن امکان مدلسازی سامانههای مولکولی پیچیدهتر از جمله ترکیبات چندجزئی را میدهد. این سامانه در پیشبینی تعاملات پروتئین–لیگاند، پروتئین–اسید نوکلئیک و کمپلکسهای چندمولکولی، عملکردی بسیار دقیقتر از ابزارهای محاسباتی سنتی و نرمافزارهای تخصصی داکینگ از خود نشان داده است.
کاربردهای کلیدی AlphaFold 3 شامل موارد زیر است:
طراحی دارو: پیشبینی دقیق محلهای اتصال و انرژیهای برهمکنش برای شتاببخشی به شناسایی اهداف دارویی و بهینهسازی ترکیبات.
توسعه واکسن: شبیهسازی تعاملات آنتیژن–آنتیبادی برای طراحی واکسنهای مؤثرتر.
مطالعه مکانیسم بیماریها: بررسی تغییرات ساختاری پروتئینهای مرتبط با بیماریهایی چون آلزایمر و سرطان.
مهندسی پروتئین: طراحی پروتئینها و آنزیمهای جدید با عملکردهای اختصاصی.
با وجود این دستاوردها، پژوهشگران اذعان دارند که AF3 هنوز با چالشهایی روبهرو است؛ از جمله دشواری در پیشبینی تغییرات پویای ساختار پروتئین و جلوگیری از «توهم» در مناطق نامنظم آنها. با این حال، انتشار آزاد (open-source) این سامانه و بهروزرسانیهای مستمر، چشمانداز روشنی برای ارتقای توانمندیهای آن ترسیم کرده است.
نتایج این پژوهش با عنوان «AlphaFold 3: فرصتی بیسابقه برای پژوهش بنیادی و توسعه دارو» در تاریخ ۱ ژوئیه ۲۰۲۵ در نشریه Precision Clinical Medicine منتشر شده است.
